Φυτοφαγία

Οι φυτοφαγικές δίαιτες κερδίζουν ολοένα και περισσότερους θαυμαστές στη σύγχρονη εποχή. Τα κίνητρα των περισσοτέρων αφορούν τη φιλοσοφία, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, το οικολογικό ενδιαφέρον ή απλώς έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Πολλές επιστημονικές έρευνες αναδεικνύουν τα θετικά ενός φυτοφαγικού διατροφικού προφίλ, καθώς συνδέεται με μειωμένη εμφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ, διαφόρων μορφών καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων. Επίσης, φαίνεται να συμβάλλει στη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης, του σακχάρου και της υπερλιπιδαιμίας.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των φυτοφάγων έχει αποκλείσει από τη διατροφή του το κόκκινο κρέας, αλλά καταναλώνει ψάρι, πουλερικά, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες φυτοφάγων· για παράδειγμα, ορισμένοι καταναλώνουν μόνο γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ άλλοι καταναλώνουν γαλακτοκομικά και αυγά, αποκλείοντας όλα τα υπόλοιπα ζωικά προϊόντα. Οι φυτοφάγοι που αποφεύγουν πλήρως τα ζωικά προϊόντα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανεπάρκειας σε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά, κάτι που όμως μπορεί να αποφευχθεί με έναν καλά σχεδιασμένο διατροφικό προγραμματισμό.

Οι φυτοφαγικές δίαιτες τείνουν να έχουν χαμηλά επίπεδα σιδήρου, κυρίως επειδή ο μη αιμικός σίδηρος απορροφάται λιγότερο αποτελεσματικά, παρά την παρουσία βιταμίνης C (από φρούτα και λαχανικά) που ενισχύει την απορρόφηση. Επίσης, για τους φυτοφάγους που δεν καταναλώνουν γαλακτοκομικά, μπορεί να υπάρξει μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου, λόγω φτωχών πηγών στο διαιτολόγιο και της υψηλής κατανάλωσης οξαλικών και φυτικών ουσιών, οι οποίες αναστέλλουν την απορρόφηση ασβεστίου. Ακόμα, οι μακροχρόνια φυτοφάγοι ενδέχεται να εμφανίσουν μεγαλοβλαστική αναιμία εξαιτίας της μειωμένης πρόσληψης βιταμίνης Β12, η οποία βρίσκεται κυρίως σε ζωικά προϊόντα. Για την επαρκή λήψη της, οι φυτοφάγοι πρέπει να καταναλώνουν εμπλουτισμένα τρόφιμα με βιταμίνη Β12, να περιλαμβάνουν σόγια (κατά προτίμηση οργανική) στη διατροφή τους ή να χρησιμοποιούν συμπληρώματα διατροφής με βιταμίνη Β12.

Όσον αφορά την κατανάλωση πρωτεΐνης, οι φυτοφάγοι δεν φαίνεται να παρουσιάζουν μειωμένη πρόσληψη σε σύγκριση με τους μη φυτοφάγους. Ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό η ποιότητα της πρωτεΐνης που καταναλώνουν δεν είναι υψηλής βιολογικής αξίας, λόγω έλλειψης κατάλληλου προγραμματισμού που θα εξασφαλίσει ένα διαιτολόγιο με πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Οι καλά σχεδιασμένες φυτοφαγικές δίαιτες μπορούν να εφαρμοστούν με ασφάλεια ακόμη και σε νεαρές ηλικίες, προσφέροντας όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη. Επιπλέον, μπορούν να ακολουθηθούν και από εγκύους ή θηλάζουσες μητέρες, αρκεί να διασφαλίζεται επαρκής πρόσληψη ασβεστίου, σιδήρου, ψευδαργύρου, βιταμινών Β12 και D. Οι πρωτεϊνικές προσλήψεις σε μια τέτοια διατροφή παραμένουν ικανοποιητικές όταν γίνονται οι κατάλληλοι συνδυασμοί τροφών.

Σε ό,τι αφορά τον αθλητισμό, ανεξάρτητα από το μοντέλο φυτοφαγίας, είναι σημαντικό να διερευνηθεί εάν η φυτοφαγία μπορεί να αποτελέσει τη διατροφική βάση για έναν αθλητή. Είναι αρκετά διαδεδομένη μεταξύ αθλητών που θεωρούν ότι συμβάλλει στη διατήρηση ενός καλού επιπέδου υγείας. Αρκετοί αθλητές επιλέγουν τη φυτοφαγία όταν επιθυμούν να μειώσουν το σωματικό τους βάρος ή όταν έχουν αυξημένες ανάγκες σε υδατάνθρακες και θέλουν να διατηρήσουν το βάρος τους. Φαίνεται ότι τα καλά σχεδιασμένα φυτοφαγικά διατροφικά προγράμματα δεν επηρεάζουν αρνητικά την αθλητική απόδοση, αρκεί η προσλαμβανόμενη πρωτεΐνη να καλύπτει τις ανάγκες του αθλητή. Υπάρχει πιθανότητα χαμηλής πρόσληψης σιδήρου, βιταμίνης Β12, ψευδάργυρου και ασβεστίου, όμως καλές πηγές για αυτά τα θρεπτικά συστατικά είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, η συμπληρωματική λήψη βιταμίνης Β12, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια, τα θαλασσινά, το μπρόκολο και το σπανάκι.

Οι προπονητές και τα μέλη του τεχνικού επιτελείου καλό είναι να γνωρίζουν αυτές τις διατροφικές συνήθειες, παρακολουθώντας το σωματικό βάρος των αθλητών, καθώς η φυτοφαγία συχνά σχετίζεται με απώλεια βάρους. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να προτιμάται ως μέθοδος απώλειας βάρους. Επίσης, η φυτοφαγία μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα οιστρογόνων στον οργανισμό, συνεπώς οι αθλήτριες διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης μελλοντικά. Επιπλέον, οι φυτοφάγοι αθλητές έχουν χαμηλότερα επίπεδα κρεατίνης, γεγονός που επηρεάζει την απόδοση σε αθλήματα που απαιτούν δύναμη.

Σε κάθε περίπτωση, είναι ωφέλιμο να συμβουλευτείτε έναν ειδικό διαιτολόγο, ο οποίος θα σας κατευθύνει στις κατάλληλες αρχές μιας φυτοφαγικής δίαιτας που θα καλύπτει επαρκώς τις ενεργειακές και θρεπτικές σας ανάγκες.